Vanuit het Global Transitions-programma bracht een afvaardiging van het KIN-team afgelopen maand een eerste werkbezoek aan Mozambique. In dit verslag delen we een terugblik en eerste inzichten.
Het Global Transitions-programma richt zich op regio’s die klimaatkwetsbaar zijn, zonder zelf veel te hebben bijgedragen aan klimaatverandering. Mozambique is één van de meest klimaatkwetsbare landen in de wereld. Droogte, overstromingen, hitte en cyclonen komen steeds vaker voor. Dit zorgt onder andere voor een te kort aan voedselvoorziening, migratie naar de stad en mensen die ontheemd zijn. De ontwikkeling en weerbaarheid van het land en haar inwoners staat hiermee steeds verder onder druk. De afgelopen tijd was er veel politieke onrust in Mozambique die leidde tot protesten en gewelddadige aanvaringen tussen de politie en tegenhangers van het zittende regime. Inmiddels lijkt de situatie gekalmeerd al is onzeker hoe lang dit zo blijft.
Het afgelopen jaar werden binnen het KIN al voorbereidingen getroffen op de uitrol van een programma in Mozambique door middel van expertbijeenkomsten en vele online ontmoetingen. Uit deze gesprekken kwamen met name watermanagement, de energietransitie en rampenbestrijding naar voren als grote klimaatverandering gerelateerde maatschappelijke uitdagingen. Tijdens de reis bezocht het KIN een hoeveelheid aan organisaties, zoals Mozambikaanse en internationale NGO’s, de grootste universiteit van het land, onafhankelijke onderzoeksinstellingen, het water directoraat, het directoraat voor klimaatverandering, enkele internationale donoren, het nationale onderzoeksfonds, jongerenorganisaties en klimaatexperts. Met enkele van deze partijen hoopt het KIN de komende tijd een eerste project te kunnen starten.
Enkele van onze inzichten:
- Mozambique kampt regelmatig met schrijnende droogte, overstromingen en voedseltekorten. Deze urgente uitdagingen vragen om snelle en noodzakelijke actie. Een benadering waarin wordt gekeken naar de benodigde transities die op de lange termijn plaats zouden moeten vinden, is soms niet aanwezig omdat de korte termijn logischerwijs om voorrang vraagt.
- Veel NGO’s uiten hun zorgen over de beperkte betrokkenheid van communities, jongeren en het maatschappelijk middenveld bij klimaatadaptatieplannen. De civiele ruimte neemt de laatste jaren steeds verder af. Gelukkig zijn er organisaties zoals de Youth Climate Action Coalition die hun stem steeds beter laten horen.
- Het onderzoeksveld in Mozambique bevindt zich voornamelijk op de grootste universiteit van het land. Hier wordt zeer waarschijnlijk binnenkort een klimaatcentrum opgericht waar verschillende disciplines samen moeten komen. Omdat universiteiten door de overheid worden gereguleerd zijn er ook onafhankelijke onderzoeksinstellingen ontstaan, zoals IESE en OMR die pleiten voor meer academische vrijheid. Zij brengen ook een meer sociaal-economisch perspectief mee.
- Er is een nationale strategie voor adaptatie en mitigatie, een nationaal adaptatie plan en er zijn lokale adaptatie plannen. Veel van deze plannen worden echter geschreven door experts uit Maputo. De aansluiting van deze plannen bij de lokale context, de beschikbare capaciteit en aanwezige resources om de plannen uit te voeren laat te wensen over.
Wat betekent dit nu verder voor KIN Global Transition in Mozambique?
We hebben onze eerste scoping fase afgerond. Het bezoek aan Mozambique maar ook de eerdere gesprekken hebben ons goed geholpen om koers en aanpak te bepalen. Ook geeft het ons richting om daadwerkelijk waarde toe te kunnen voegen en onze KIN-missie af te stemmen op wat er lokaal nodig is. We gaan verder aan de hand van de volgende uitgangspunten:
- We zien toegevoegde waarde in (1) het versterken van het onderzoekslandschap voor meer impact bij klimaatbestendigheid, (2) het toepassen van een transitieperspectief in de aanpak van maatschappelijke uitdagingen, en (3) een focus op decentrale uitvoering en eigenaarschap van klimaatplannen.
- We starten met een afbakening op watermanagement transities voor klimaatbestendigheid.
- We werken toe naar twee fases: Fase 1 bestaat uit een transitie-analyse, oftewel een deep dive in een maatschappelijk probleem om de obstakels, de alternatieven en mogelijke transitiepaden te identificeren. Deze fase start naar verwachting in de komende maanden. Fase 1 wordt afgerond met het opstellen van een kennis- en transitie-agenda. In fase 2 zullen enkele projecten starten die aansluiten bij deze agenda. We verwachten dat fase 2 in 2026 zal starten.
- Zowel fase 1 als fase 2 zullen worden uitgevoerd door lokale universiteiten, onderzoeksorganisaties, NGO’s in samenwerking met overheden en waar nodig met inbreng van expertise van Nederlandse kennisinstellingen.
