Het KIN is ontstaan dankzij de inzet van een aantal gedreven wetenschappers, bestuurders en adviseurs. We spraken met zeven sleutelfiguren die vanaf het begin betrokken waren bij KIN. In dit interview delen ze hun reflecties op de opstart van KIN, de groei, de huidige stand van zaken en hun wensen voor de toekomst van het KIN.
De eerste stappen: Een ambitieus begin
KIN begon als een ambitieus plan, gedragen door een diverse groep wetenschappers en betrokkenen. Heleen de Coninck herinnert zich de oprichtingsfase goed: “Het was een radicaal idee, gericht op kennisinzet dienstbaar aan mensen overal in de samenleving die met transities bezig zijn en samenwerking in plaats van concurrentie binnen de wetenschap. Het begon vanuit de vaststelling dat de wetenschap in Nederland op dit moment tekortschiet bij het versnellen van de systeemtransities waar ze zelf toe oproept.”
Gerard van der Steenhoven, die vanaf het begin betrokken was bij de stuurgroep, zag dezelfde drive. “In de Taskforce kozen we ervoor om fundamenteel af te wijken van hoe de wetenschap in Nederland gewend was te opereren. Dat zorgde voor enige weerstand, maar het enthousiasme onder de betrokkenen maakte dat we doorzetten.” Volgens Jan de Boer, die de oorspronkelijke visie voor integraal klimaatonderzoek mede vormgaf, begon KIN als ‘een Taskforce met een hoogover plan en grote ambities’. Hoewel er nog veel uitwerking nodig was, was de potentie van KIN direct duidelijk voor iedereen die betrokken was.
Groei van KIN: Ambitie en doorzettingsvermogen
De groei van KIN is indrukwekkend en veelomvattend geweest, en dat wordt door alle betrokkenen bevestigd. Michiel van den Hout beschrijft deze groei als “schokkerig maar gestaag voorwaarts.” Hij legt uit: “De basis die we hebben gelegd, is stevig. Soms gaan dingen verrassend snel, zoals de oprichting van nieuwe werkgroepen en de snelle toename van onze naamsbekendheid. Aan de andere kant zijn er ook processen die langer duren, zoals het openstellen van nieuwe financieringsinstrumenten.” Ondanks de wisselende snelheid van de vooruitgang is het enthousiasme duidelijk aanwezig.
Voor Gerard is de grootste groei zichtbaar in de manier waarop KIN zich heeft ontwikkeld van een idee naar een actieve speler in het veld. “We hebben een eerste werkprogramma dat van start is gegaan en werken voortdurend aan nieuwe werkvormen om onze doelen nog sneller te bereiken. Vooral de betrokkenheid van een breed scala aan jonge professionals geeft me het gevoel dat we een sterke toekomst voor ons hebben.”
Martijn Bart benadrukt de groei op verschillende fronten: “Als ik de groei van KIN in drie woorden moet omschrijven, zijn dat inhoud, netwerk en praktijk. We hebben nu veel meer inhoudelijke kennis opgebouwd op het gebied van systeemdenken. Ons netwerk is enorm uitgebreid, niet alleen binnen Nederland, maar ook internationaal. En we beginnen steeds meer in de praktijk te brengen wat we voor ogen hebben, zoals de lancering van de eerste werkgroepen binnen het Pact.” Linda Steg ziet de groei ook in termen van samenwerking. “Een van de mooiste aspecten van KIN is dat we nu een bredere groep maatschappelijke partners betrekken. Het is belangrijk dat we niet alleen binnen de wetenschap werken, maar ook de samenleving bij onze plannen betrekken. Dat was vanaf het begin het doel, en ik ben blij dat we daar nu stappen in zetten.” Reflecterend op de groei en de hoogtepunten, noemt Sanli Faez de benoeming van het wetenschappelijk boegbeeld een belangrijke mijlpaal. “Dat was een van de momenten waarop ik voelde dat KIN echt serieus werd genomen. Het gaf ons de zichtbaarheid en het vertrouwen dat we op de goede weg zijn.” Met deze groei en de vele successen heeft KIN niet alleen aan naamsbekendheid gewonnen, maar ook concrete stappen gezet richting het versnellen van systeemtransities in Nederland.
Is KIN geworden wat we hadden verwacht?
Deze zeven sleutelfiguren zijn het erover eens dat KIN ‘wel en niet’ is geworden wat ze aanvankelijk voor ogen hadden. Ze erkennen dat werken aan systeemtransities complex is en vaak niet geen lineair ontwikkeling doorloopt. Jan vertelt dat de naamsbekendheid en betrokkenheid van KIN indrukwekkend is, maar dat hij had gehoopt dat ze al verder zouden zijn met concrete resultaten: “Dat is een uitdaging, maar ook een realiteit van werken aan systeemtransities.”
Linda Steg voegt daaraan toe dat KIN nog steeds in ontwikkeling is: “We willen dingen radicaal anders doen en dat brengt onzekerheid met zich mee. Niet alles wat we proberen zal lukken, maar dat is juist de kracht van innovatie.” Gerard van der Steenhoven ziet de onverwachte wendingen als een teken van kracht: “De werkvormen die we nu ontwikkelen zijn anders dan ik had verwacht, maar dat laat juist zien dat we flexibel zijn en openstaan voor nieuwe benaderingen.”
Wat willen we KIN meegeven?
Martijn benadrukt het belang van creativiteit en doorzettingsvermogen in de verdere ontwikkeling van KIN. “We zijn zelf onderdeel van het systeem dat we willen veranderen. Daarom moeten we altijd blijven reflecteren op ons werk en openstaan voor nieuwe ideeën.” Linda sluit zich daarbij aan: “Het is fantastisch om te zien hoeveel mensen zich inzetten voor KIN, maar we moeten niet vergeten dat we samen werken aan een groter doel. KIN moet maatschappelijke impact opleveren, niet alleen wetenschappelijke publicaties.”
Gerard moedigt het team aan om vast te houden aan hun visie. “Blijf met durf en lef vechten voor onze concepten. Er zullen tegenslagen zijn, maar uiteindelijk dragen we op deze manier echt bij aan een betere samenleving.”
Wensen voor het komende jaar
Heleen hoopt dat KIN zich het komende jaar verder ontwikkelt en de samenleving écht in de lead zet. “We hebben nu de fundamenten gelegd. KIN voelt als een window of opportunity. De kans kan alleen gegrepen worden door daadwerkelijk verschil te maken voor mensen die zich nu door de wetenschap nog nauwelijks gesteund voelen.” Sanli deelt deze wens en ziet mogelijkheden voor groei: “We moeten de naam en de methoden van KIN verder uitdragen naar andere instituten en onze activiteiten opschalen. Het potentieel is enorm, maar we moeten nu de volgende stap zetten.”
Michiel hoopt dat KIN zich blijft ontwikkelen als een plek waar wetenschappers en maatschappelijke partners elkaar vinden. “We moeten blijven werken aan impactvolle projecten waarvan je zou kunnen zeggen dat die zonder KIN niet mogelijk zouden zijn geweest.” Tot slot hoopt Jan dat KIN blijft groeien in zowel omvang als impact: “We hebben veel bereikt, maar we moeten nu verder bouwen op wat we hebben en laten zien dat de pledges van onze Pact-partners echt iets betekenen in de praktijk.” Gerard moedigt het team aan om vast te houden aan hun visie. “Blijf met durf en lef vechten voor onze concepten. Er zullen tegenslagen zijn, maar uiteindelijk dragen we op deze manier echt bij aan een betere samenleving.”
Met die gezamenlijke blik op de toekomst blijft de kracht van KIN in de handen van deze gedreven mensen. Hun enthousiasme en vastberadenheid vormen de kern van wat KIN is en waar het naartoe gaat.
Wie zijn deze zeven sleutelfiguren?
Jan de Boer
Hoogeleraar theoretische natuurkunde bij UvA,
Voorzitter domein ENW bij NWO, Lid Raad van Bestuur
(RvB) bij NWO, portefeuillehouder KIN
Jan de Boer is hoogleraar theoretische natuurkunde aan de UvA maar zijn onderzoek heeft grappig genoeg niets met klimaat te maken. Hij studeerde in Groningen, is gepromoveerd in Utrecht en is bijna 6 jaar lang postdoc in de VS geweest. Jan begon in 2021 de discussie binnen het ENW domein over integraal klimaatonderzoek en zo ging het balletje rollen naar een visiestuk, adviesrapport en uiteindelijke oprichting van KIN.
Sanli Faez
Universitair hoofddocent bij Debye Instituut
voor Nanomaterialenwetenschappen,
Medeoprichter van Lili’s Proto Lab,
Open Science Lead bij KIN
Natuurkundige Sanli Faez is onderzoeker bij de Debye institute for nanomaterials science, Open Science Lead bij Klimaatonderzoek Initiatief Nederlands en Bestuurlid van De Jonge Akademie. Hij is medeoprichter van de KlimaatHelpdesk en streeft naar een rechtvaardigende en duurzame academie, mede door het creëren van Open-source Hardware op het gebied van diagnostiek, elektriciteitsopslag en nanofotonica. Sanli was vanaf de eerste bijeenkomst in april 2022 betrokken bij KIN, als lid van de Taskforce en later de stuurgroep.
Martijn Bart
Senior beleidsmedewerker klimaat bij KNAW
Martijn is ecoloog met een achtergrond in onderzoek naar diepzee koralen en sponzen. Inmiddels werkt hij 2,5 jaar voor de KNAW waar hij verantwoordelijk is voor de activiteiten die de KNAW op klimaatgebied organiseert. Hieronder valt de totstandkoming van het KIN, maar ook verschillende webinars en bijeenkomsten. Martijn is sinds 2022 betrokken, eerst als ondersteunende rol voor de Taskforce, daarna als secretaris van de werkgroep over programma’s/focusgebieden en de stuurgroep en inmiddels als beleidsmaker vanuit KNAW.
Gerard van der Steenhoven
Bijzonder adviseur bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Deeltijd hoogleraar bij de Universiteit Twente, Voorzitter stuurgroep bij KIN
Gerard van der Steenhoven heeft tot 2023 leiding gegeven aan het KNMI, en is sindsdien actief als bestuurder, toezichthouder en adviseur bij een handvol organisaties zoals KIN, DCC, TNO, Sonnenborgh en Springtij. Daarnaast is hij betrokken bij visitaties en geeft hij publieks
lezingen en cursussen over klimaatverandering. Gerard is sinds 2022 betrokken als vice-voorzitter van de Taskforce, vice-voorzitter (en later voorzitter) van de ‘stuurgroep in oprichting’ en inmiddels als voorzitter van de ‘stuurgroep na oprichting’.
Linda Steg
Hoogleraar Omgevingspsychologie bij RUG
Linda Steg is hoogleraar milieupsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze onderzoekt factoren die duurzaam gedrag beïnvloeden en de acceptatie van strategieën om dit te bevorderen. Ze is lid van de KNAW, de Europese Academie van Wetenschappen en de Nederlandse Wetenschappelijke Klimaatraad en was hoofdauteur van het IPCC-rapport over 1,5°C en AR6. Linda is sinds 2022 betrokken als vice-voorzitter van de Taskforce, voorzitter van de pre-Pact werkgroep en inmiddels als voorzitter van de Strategie- en Adviesraad.
Michiel van den Hout
Algemeen directeur bij KIN
Michiel is verantwoordelijk voor het dagelijks functioneren, de meerjarenstrategie en vertegenwoordiging van het KIN. Met een achtergrond in bionanofysica en ruime ervaring in projectmanagement, publiek-private samenwerkingen en strategische advisering, slaat hij de brug tussen wetenschap, beleid en innovatie. Michiel was vanaf 2021 betrokken toen de PCNI (Permanente Commissie voor de Nationale Instituten) NWO en KNAW adviseerde over een ‘instituut-nieuwe-stijl’ rondom klimaatonderzoek. Hij was eerst kwartiermaker en sinds begin 2024 algemeen directeur.
Heleen de Coninck
Hoogleraar bij TU Eindhoven en Radboud Universiteit, plaatsvervangend voorzitter bij Wetenschappelijke Klimaatraad
Heleen is als hoogleraar Socio-technische Innovatie en Klimaatverandering verbonden aan de TU Eindhoven. Ze is ook hoogleraar Systeemtransities en Klimaatverandering aan de Radboud Universiteit. Haar onderzoek gaat over internationaal klimaatbeleid, energietechnologie en -innovatie en systeemtransities, met in Nederland een focus op klimaatbeleid voor de energie-intensieve industrie. Heleen is sinds 2022 betrokken, eerst als voorzitter van de Taskforce die het eerste voorstel heeft ontwikkeld en voorzitter van de stuurgroep. Inmiddels is ze co-voorzitter van de Global Transitions Programme Committee.
Wil je meer weten over alles wat ons het afgelopen jaar bezighield? Lees dan ons eerste verjaardagsmagazine, boordevol mijlpalen, inspirerende verhalen en een kijkje in onze plannen voor de toekomst!