Veel mensen kennen het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) wel van de dikke, doorwrochte rapporten over klimaatverandering die dikwijls de voorpagina’s van kranten halen. Maar wat is IPCC preices, en waar houdt het zich mee bezig? IPCC is een onderdeel van de Verenigde Naties dat de wetenschappelijke literatuur over klimaatverandering bijeenbrengt en samenvat voor beleidspubliek. Het IPCC brengt regelmatig rapporten uit over de internationale stand van kennis over klimaatverandering en de gevolgen ervan. Deze rapporten zijn bedoeld om beleidsmakers van over de hele wereld te informeren en te helpen bij het nemen van weloverwogen beslissingen.
Dit jaar zijn de voorbereidingen begonnen voor een speciaal rapport over steden en klimaatverandering, dat in 2027 uit moet komen. Prof. Bart van den Hurk, wetenschappelijk directeur bij Deltares, geeft als co-voorzitter van de werkgroep over klimaatgevolgen en -adaptatie met zijn team mede leiding aan de totstandkoming van dit rapport.
Nederlandse experts buigen zich over de toekomst van stedelijk klimaatbeleid
In het kader van het nieuwe IPCC-rapport over klimaatverandering en steden organiseerde KIN op 6 maart een expertconsultatie in Nederland. Deze bijeenkomst gaf experts uit verschillende organisaties en disciplines de gelegenheid om de Nederlanders in Riga vragen mee te geven voor het nieuwe rapport.
Anne-Marie Hitipeuw, senior beleidsadviseur voor het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, en Heleen de Coninck, hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven en de Radboud Universiteit, hebben de input van de KIN expertconsultatie meegenomen naar de internationale IPCC bijeenkomst in Riga. Deze bijeenkomst, een ‘scoping meeting’ in IPCC-jargon, was de eerste stap in het IPCC-proces om tot een nieuw rapport te komen.
Riga als middelpunt van de internationale klimaatdiscussie
De internationale bijeenkomst in Riga, waar een voorstel voor de inhoudsopgave van het nieuwe rapport werd opgesteld door klimaatexperts en -wetenschappers van over de hele wereld, vond plaats van dinsdag tot vrijdag (16 – 19 april) in Riga, Letland. Anne-Marie beschrijft hoe de dagen gevuld waren met plenaire sessies en breakout-groepen, waarin specifieke thema’s verder werden uitgediept: “Elke dag begon om 9 uur in een grote zaal met ongeveer 200 mensen, waar iedereen zijn eigen naambordje had om zijn inbreng kenbaar te maken.”
Het viel Anne-Marie vooral op hoe de diverse inbreng van de deelnemers werd genoteerd en teruggebracht tot één conclusie in de breakout-sessies. “Het leidde soms tot intense discussies die soms tot laat in de avond doorgingen. Omdat veel deelnemers vanuit verschillende achtergronden kwamen – van wetenschappers van allerlei pluimage tot stedelijke beleidsmakers- waren de gesprekken voorzien van veel perspectieven.”
Heleen deelde hoe verhalen van beleidsmakers uit verschillende steden, zoals Parijs en Jakarta, haar zijn bijgebleven. Deze verhalen benadrukken de uitdagingen en oplossingen die steden wereldwijd ondervinden bij het aanpakken van klimaatverandering. “Parijs probeert de Olympische Spelen te gebruiken voor duurzaamheid en probeert duurzaamheid met sociaal beleid te combineren. Jakarta worstelt met zeespiegelstijging in combinatie met andere vraagstukken, zoals bodemdaling door grondwateronttrekking. Er is me ook bijgebleven hoe wetenschappers vaak anders denken over wat er in zo’n rapport moet dan mensen uit de praktijk, en hoe waardevol het is om die beleidsmakers erbij te hebben en goed naar ze te luisteren. Anders stop je een boel moeite in zo’n rapport, en is het uiteindelijk te theoretisch of beantwoordt het de verkeerde vragen.”
Routekaart naar nieuw klimaatbeleid
De voorgestelde inhoudsopgave van het rapport, samen met het scoping-rapport, zal worden voorgelegd aan de landenvergadering van het IPCC in juli 2024. Dit document blijft intern totdat het door de landen is goedgekeurd en de IPCC-sessiedocumenten online worden geplaatst. Na goedkeuring zullen auteurs worden genomineerd en geselecteerd, met de eerste auteursvergadering gepland voor maart of april 2025.
Inzichten delen en het belang van gezamenlijke taal
Voor de deelnemers van de expertconsultatie op 6 maart is het interessant om te weten dat onderwerpen zoals klimaatrechtvaardigheid, de afhankelijkheid tussen mitigatie en adaptatie, en de mogelijkheden van steden om klimaatbeleid te voeren prominent naar voren kwamen in Riga. Ook werd aandacht besteed aan de uitdagingen in informele nederzettingen en het belang van lokale en inheemse kennis. De diversiteit van steden kwam overal in de discussies langs. Hoe deel je steden in in zo’n rapport? Per continent, of kijk je naar hoe rijk een land is? Misschien hebben Shanghai en New York wel meer overeenkomsten dan Shanghai en een kleinere stad in China. Doe je dan een verdeling op stadgrootte? Maar waar leg je dan de grens? Een stad met een miljoen inwoners is iets heel anders dan een stad met 10 miljoen inwoners. Hoe een stad wordt bestuurd is ook van belang; is het een eigen provincie (zoals Mexico-Stad of Washington DC) of niet (zoals Amsterdam)?
Anne-Marie merkte op dat de Nederlandse input, zoals slimme ruimtelijke ordening en het rekening houden met lokale klimaateffecten, relevant was maar soms vertaald moest worden naar internationaal gangbare termen. “We zijn onder meer bezig om water en bodem sturend te laten zijn bij ruimtelijke keuzes. Het devies is: bouw alleen op plekken die daar vanuit het water- en bodem systeem geschikt voor zijn, waarbij het recent opgeleverde ruimtelijk afwegingskader inzicht kan geven. Ik merkte dat de Nederlandse terminologie niet aansluit bij de internationale termen die worden gebruikt. Dat was soms wel lastig.” Dit benadrukt het belang van duidelijk communiceren en vertalen van lokale inzichten naar een breder, internationaal publiek. Anne-Marie vult aan: “Maar wanneer ik sprak over een slimme, langdurige planning (oftwel landuse planning), met kennis over de lokale impact van klimaatverandering, werd het beter begrepen. Dat geeft het belang van een gezamenlijke taal goed weer.”
Via het KIN bijdragen aan het IPCC-rapport over steden
Het KIN zal met regelmaat een terugkoppeling geven van het vervolg van het IPCC-proces. Hou hiervoor de KIN communicatiekanalen in de gaten. Wil je actief meewerken aan het IPCC-proces vanuit jouw eigen achtergrond en expertise? Dan kun je overwegen om je in een later stadium aan te melden als reviewer voor het rapport over klimaatverandering en steden.
Samen blijven werken aan een duurzamere toekomst.
Hoewel Heleen de bijeenkomst op 6 maart moest missen, benadrukte ze het belang van dergelijke initiatieven. Het laat ook het verschil zien in lokale capaciteiten tussen Nederland en andere landen. ‘’In Argentinië of Indonesië is het ondenkbaar dat zo’n bijeenkomst kan worden georganiseerd; de landen zijn te groot en de beleidsmakers én wetenschappers kunnen er geen tijd voor vrijmaken. En er is geen KIN.’’Anne-Marie gaf aan dat ze de documenten van de expertconsultatie regelmatig heeft geraadpleegd om haar inbreng in Riga voor te bereiden. Ze waardeerde de mogelijkheid om kennis te delen en te leren van internationale collega’s, wat haar inzicht in de klimaatuitdagingen heeft verbreed.
Wil je zelf een bijdrage leveren, of meer te weten te komen over de inhoud van deze blog? Neem dan contact met ons op.
