Op 13 november werd het werkprogramma ACT officieel gelanceerd met een inspirerende kick-off. Beleidsmakers, onderzoekers en vertegenwoordigers van steden kwamen samen om de volgende stappen te zetten in het versnellen van een rechtvaardige klimaattransitie. Met interactieve presentaties, interviews en groepsdiscussies werd niet alleen de toon gezet voor het werkprogramma, maar ook de basis gelegd voor verdere samenwerking en integratie. Lees in deze blog meer over het verloop van de dag en krijg een inkijkje in wat er speelt in de genoemde steden.
Wat is ACT ook al weer?
ACT is KIN’s eerste werkprogramma, wat in co-creatie is opgesteld. ACT staat voor Accelerating Climate Transitions en richt zich op het versnellen van rechtvaardige klimaattransities in vier stedelijke regio’s: Eindhoven, Maastricht, Nijmegen en Rotterdam. Het doel is om burgers en andere actoren in de wijk maximaal te ondersteunen met kennis en vaardigheden uit diverse wetenschappelijke disciplines, gecombineerd met innovatieve praktijkervaringen. Deze aanpak bouwt voort op inzichten uit eerdere trajecten zoals de Crutzenworkshops, waarin integratie en samenwerking centraal stonden. Lees hier meer over het werkprogramma
Het verloop van de dag
Het event vond plaats in het prachtige gebouw van de KNAW, een van de initiatiefnemers van KIN (samen met NWO). De dag begon met een inspirerende opening door onze algemeen directeur Michiel. De ochtend was verder gevuld met inspirerende sessies. Interviews met vertegenwoordigers van Eindhoven, Maastricht en Nijmegen – zoals Saskia van Hulten, Anouk Schmid en Jan Luijten – lieten zien hoe steden al bezig zijn met lokale initiatieven en uitdagingen rondom klimaatrechtvaardigheid. Een presentatie van Buurtbinders, een organisatie die zich richt op het versterken van buurtinitiatieven, inspireerde en motiveerde iedereen om een succes te maken van het programma. De sfeer was positief en energiek, wat volgens de aanwezigen bijdroeg aan het succes van de dag.
Na de lunch ging het meer de diepte in. Want hoewel de term ‘kick off’ suggereert dat het een beginpunt was, zijn de werkpakketten de afgelopen maanden al hard aan de slag geweest. Alle 7 werkgroepen presenteerden dan ook kort hun onderzoeksvraag en updates. Daarop volgde discussies in groepjes om samenhang en integratie van de werkpakketten te versterken. De dag werd afgesloten met een borrel.
Wat speelt er in de steden? Het panelgesprek met de city representatives
Tijdens het panelgesprek met vertegenwoordigers van Eindhoven, Maastricht en Nijmegen werd al snel duidelijk dat elke stad unieke uitdagingen kent, maar dat er ook veel overlap is. Saskia van Hulten, strategisch programmamanager klimaat en energie in Eindhoven, gaf aan dat de stad worstelt met energiearmoede en netcongestie. “We moeten keuzes maken: scholen kunnen niet openen omdat ze niet op het elektriciteitsnet aangesloten kunnen worden, en tegelijkertijd moeten we inwoners betrekken die al overbelast zijn. Het gaat om echte klimaatrechtvaardigheid, maar dat vergt complexe afwegingen.”
In Maastricht ligt de focus op het mobiliseren van bewoners en het vergroenen van buurten, vertelt Anouk Schmid. “We proberen echt een bottom-up aanpak te volgen, maar het is lastig om mensen mee te krijgen die al zoveel andere zorgen hebben. In de pilotwijk Bosstraatkwartier willen we laten zien hoe je verschillende sociale groepen kunt verbinden en samen impact kunt maken.” Ze benadrukte ook dat de sociale mix in de wijk zowel kansen als uitdagingen biedt.
Jan Luijten uit Nijmegen bracht een ander perspectief in door te wijzen op het belang van klimaatrechtvaardigheid in stedelijke planning. “We zien dat bewonersinitiatieven vaak afkomstig zijn van hoger opgeleiden in bepaalde wijken. Het is onze taak om te zorgen dat we ook bewoners in kwetsbare wijken bereiken, want daar zijn de problemen het grootst. Tegelijkertijd lopen we tegen barrières aan binnen onze eigen organisatie, zoals versnipperde verantwoordelijkheden.”
Wat opviel in het gesprek was de gedeelde behoefte aan integrale oplossingen. De vertegenwoordigers benadrukten dat de energietransitie niet los kan worden gezien van sociale rechtvaardigheid, en dat samenwerking met inwoners en organisaties essentieel is. Zoals Saskia het treffend verwoordde: “Je kunt niet groen denken als je rood staat.” Het panelgesprek bood waardevolle inzichten en inspireerde de aanwezigen om verder te denken dan sectorale grenzen.
Belangrijkste take-aways
Een van de opvallende inzichten was hoe belangrijk het is om de verschillende werkpakketten goed op elkaar af te stemmen. Tijdens de groepsdiscussies kwamen deelnemers tot de conclusie dat de integratie van thema’s – van energiearmoede tot vergroening van buurten – cruciaal is om echt impact te maken. Het bespreken van gezamenlijke aanpakken en het verkennen van de raakvlakken tussen disciplines zorgde voor nieuwe ideeën en inzichten die verder uitgewerkt worden in de volgende stappen.
De positieve sfeer en het enthousiasme waren opvallend. Deelnemers benoemden dat de mix van beleidsmakers, onderzoekers en praktijkexperts een krachtige dynamiek creëerde. De openheid om te leren van elkaar en de bereidheid om over grenzen van sectoren heen te kijken, werd door velen als een belangrijk succes van de dag genoemd. Het gevoel dat iedereen actief bijdraagt aan een groter geheel maakte de dag extra betekenisvol.
Long story short: met deze inspirerende start ligt de basis voor verdere samenwerking. Het is duidelijk dat het werkprogramma ACT niet alleen een ambitie, maar ook een gedeeld commitment is om de klimaattransitie rechtvaardig en effectief te versnellen.
| Werkpakket | Kernvragen |
| WP1 Definitions & Concepts | a) What is a meaningful definition of climate justice at the scale of a neighborhood? b) What are workable, integrated operational frameworks to implement climate justice effectively? |
| WP2 Barriers | a) What existing legal, governance and financial barriers h,inder the acceleration of just climate transitions in neighborhoods? b) How can shared understanding and (creative) insights help address those barriers? |
| WP3 System Complexities | a) What are the key system complexities in just climate transitions in neighborhoods, with a focus on the nexus of health and well-being? b) How can citizen- and data-driven systemic insights be Integrated in pathways for just climate transitions in neighborhoods, emphasizing health and well being perspectives? |
| WP4 Participatory Approaches | a) How can fair and inclusive participatory processes accelerate just climate transitions in neighborhoods?’ b) How can dynamic pathways by co-created to accelerate just climate transitions in neighborhoods?’ |
| WP5 Sustainable Consumption | a) What are best practices for sustainable consumption (of products and services, such as mobility, energy, food) in the neighborhood? b) How can these practices (such as reduced consumption, second hand, sharing, repairing in the neighborhood) be implemented in the next twenty years? |
| WP6 Learning by Doing & Coordination | a) How can transdisciplinary learning processes be facilitated most effectively to enable transformation at the neighborhood-level? b) What is a generic learning process that can be replicated in other regions and neighborhoods? |
| WP7 Transformative Leadership | a) Which skills do sustainability professionals and informal climate leaders need to work on just climate transitions in neighborhoods., and what pitfalls and bottlenecks are identified? b) How can the required competences be provided in training and tertiary e,ducation for current and future sustainability professionals and informal climate leadership? |
Wat nu?
De komende maanden staan in het teken van actie. Het werkprogramma ACT richt zich op implementatie in wijken, ondersteund door workshops over klimaatrechtvaardigheid op lokaal, nationaal en mondiaal niveau. Daarnaast zullen de verschillende werkpakketten verder worden geïntegreerd en afgestemd op de stedelijke praktijk.
Benieuwd naar de voortgang of geïnteresseerd in deelname? Neem contact op met het KIN-team en blijf op de hoogte van de aankomende workshops.
