De derde en laatste Make-aton van dit jaar heeft plaatsgevonden, en dit keer werpen we een blik op het proces door de ogen van de opgavetrekkers en het kernteam. In deze blog reflecteren zij op hun ervaringen, de uitdagingen en de hoogtepunten van het proces.
Benieuwd naar een breder perspectief? Lees ook de algemene terugblik over Make-aton 3 of de blog van Chantal Oudkerk Pool, projectleider van IenW, die al eerder haar ervaringen deelde.
Wat zijn Make-atons en wie is waar verantwoordelijk voor?
Make-atons zijn intensieve werksessies waarin beleidsmakers, wetenschappers en experts samenwerken om in dit geval adaptatiepaden te ontwikkelen voor een klimaatbestendig Nederland. Het doel van deze reeks Make-atons is om met een ‘maker’-mentaliteit (Make + hackaton) concrete oplossingen te creëren voor complexe vraagstukken binnen de Nationale Klimaatadaptatiestrategie (NAS). In totaal zijn er 15 adaptiepaden uit te stippelen onder de NAS, waarvan wij er 5 behandelden met 3 Make-atons; (1) wateroverlast, (2) energie- ICT- en vitale infrastructuur, (3) cultureel erfgoed, (4) gezondheid en (5) personen/goederen infrastructuur.
Elk thema heeft meerdere leden en wordt begeleid door een gespreksleider, kernteamlid en opgavetrekker. Het kernteam heeft tijdens de Make-atons een belangrijke rol gespeeld in het begeleiden van de sessies en het structureren van de input van verschillende experts. Daarnaast waren er opgavetrekkers aangewezen die specifiek verantwoordelijk zijn voor verschillende thema’s. De gespreksleiders (in deze blog niet geïnterviewd, maar van essentieel belang!) begeleidden de discussies binnen de groepen op de dag zelf.
Voorstelronde: wie waren erbij betrokken?
In totaal waren er dus 5 gespreksleiders, 5 kernteamleden en 6 opgavetrekkers (1 groepje had er 2). Voor deze blog interviewden we 2 opgavetrekkers en 2 kernteamleden, allemaal van een ander thema.
Zo is Anne-Marie Hitipeuw opgavetrekkers voor ‘wateroverlast’. Ze vertelt dat ze samen met Chantal, Michiel en andere initiatiefnemers de eerste stappen heeft gezet om de Make-atons te organiseren. “Het was vanaf het begin spannend, want het was nog niet duidelijk of de aanpak die we hadden gekozen, zou werken.”
Stijn Verwoest, opgavetrekker voor ‘energie-infrastructuur’, benadrukt hoe belangrijk het was om de juiste mensen bij elkaar te brengen. “We werken vanuit het Ministerie van Klimaat en Groene Groei aan de energie-infrastructuur, maar het doel was om ervoor te zorgen dat ook ICT en andere vitale sectoren goed geborgd zijn in de NAS.”
Ook Marjolijn Haasnoot, lid van het kernteam en expert op het gebied van ‘cultureel erfgoed’, speelde een belangrijke rol. Voor haar was het bijzonder om te zien dat er een diverse groep van wetenschappers en praktijkmensen wilde meedenken over adaptatie. “Cultureel erfgoed was een nieuw onderwerp voor adaptatiepaden. We moesten echt vanaf nul beginnen.”
Tom van der Voorn, die in het kernteam zat namens thema ‘gezondheid’, gaf samen met Robbert Biesbroek en Marjolijn vorm aan de methodologie. “We hebben een protocol opgesteld voor het maken van adaptatiepaden, waarbij we vooruitkijkend en terugkijkend hebben gewerkt tijdens expertsessies. Daarin waren de toekomstbeelden van het PBL leidend. Dankzij deze sessie konden we zoveel mogelijk input op halen.”
Hoe ging het uitwerken?
De eerste sessie was een uitdaging, vooral omdat de materie nieuw was voor veel deelnemers, vertelt Anne-Marie Hitipeuw. “Het kennisniveau van de groep was niet gelijk en dat zorgde dat het uitwerken van een methodiek niet eenvoudig was. Maar knap werk dat er in die korte tijd toch 1 methode is ontwikkeld.”
Stijn Verwoest benadrukt dat de snelheid waarmee beslissingen moesten worden genomen uitdagend was, maar ook hielp om focus te houden. “We werden gedwongen om snel keuzes te maken en scherpe beslissingen te nemen over wat we wel en niet meenamen. Dit voorkwam dat we verzandden in eindeloze discussies.”
Marjolijn Haasnoot voegt daaraan toe dat het werken in een ‘snelkookpan’ uitdagend maar effectief was. “De tijd was beperkt en we wilden de adaptatiepaden goed onderbouwen. We hebben veel bereikt in korte tijd, hoewel er nog genoeg stappen te zetten zijn.”
Tom van der Voorn voegt daaraan toe dat het uitwerken van het thema gezondheid lastig is door de onzekerheid over de effectiviteit van de maatregelen. “Gezondheid is een breed thema, van hitte stress tot pollenallergieën. Het is lastig om dat goed te onderbouwen in zo’n korte tijd. Dat vergt meer tijd dan we nu hadden.”
Hoogtepunten en de leukste momenten
De derde Make-aton draaide om het verbinden van de adaptatiepaden voor verschillende thema’s. Volgens Tom van der Voorn was het bijzonder om te zien hoe de methodiek tot leven kwam. “Mensen moesten nadenken over de lange termijn, wat voor velen moeilijk is. Maar juist door die dialoog ontstonden er waardevolle inzichten.”
Ook Marjolijn Haasnoot benadrukt de kracht van samenwerking. “Het mooiste moment voor mij was om te zien hoe mensen met heel verschillende achtergronden hun expertise samenbrachten. We hebben een zaadje geplant voor een nieuw thema (cultureel erfgoed) en dat voelde heel betekenisvol.”
Anne-Marie herinnert zich een bijzonder moment tijdens de evaluatie van het adaptatiepad wateroverlast. “Eén van mijn favoriete momenten beleefde ik samen met experts vanuit verschillende kennisinstellingen en collega’s. We bespraken vanuit beleid op de thema’s ‘zoetwater en waterveiligheid’ de adaptatiemaatregelen van wateroverlast op de lange termijn. We maakten echt de verbinding tussen kennis en beleid.”
De uitdagingen
Hoewel er veel succesmomenten waren, kent het proces ook zijn uitdagingen. Stijn Verwoest noemt de complexiteit van de infrastructuurvraagstukken een obstakel. “De verantwoordelijkheden zijn vaak versnipperd en het was lastig om iedereen op dezelfde pagina te krijgen. Het helpt wel om met een vast team te werken, maar er zijn veel belangen.”
Voor Marjolijn Haasnoot was de beperkte tijd een van de grootste obstakels. “Je werkt aan onderwerpen die eigenlijk veel verdieping nodig hebben, maar daar is de tijd nu niet voor. Toch moeten we al snel een beeld schetsen en dat kan dan weer richting geven voor de verdieping.”
Ook Tom van der Voorn ervoer de druk om in een korte tijd zinvolle adaptatiepaden op te leveren. Hij beschouwt het hele traject als een experiment om te laten zien of beleidsmakers, wetenschappers en experts in staat zijn om in korte tijd concrete oplossingen te bedenken voor het complexe vraagstuk klimaatadaptatie waar veel onzeker is.
Hoopvolle afsluiting
Ondanks de uitdagingen kijken de opgavetrekkers en het kernteam hoopvol naar de toekomst. Ook zijn de vervolgstappen duidelijk. Anne-Marie Hitipeuw hoopt dat er in de volgende stappen nog meer kruisbestuiving plaatsvindt tussen de verschillende thema’s. “We hebben in Make-aton 3 een goede stap gezet, maar er is ook nog werk te doen.”
Stijn Verwoest is al tevreden met de resultaten, maar hoopt dat er in de toekomst nog meer duidelijkheid komt over de manier waarop de adaptatiepaden in de praktijk zullen worden toegepast. “Ik zie de adaptatiepaden als een ordeningsprincipe, maar er is nog werk te doen om ze echt goed in te bedden.”
Marjolijn Haasnoot sluit af met de hoop dat de resultaten goed worden geïntegreerd in een behapbaar rapport. “Er zijn veel opties en kansen, maar ook grenzen. Het is belangrijk om die grenzen goed te begrijpen en de juiste keuzes te maken. Deze verkennende paden helpen om daar inzicht in te krijgen.”
Met deze derde Make-aton komt een belangrijk deel van het proces tot een einde, maar de reis naar een klimaatbestendig Nederland is nog maar net begonnen. De komende maanden zullen in het teken staan van verdere validatie en implementatie van de adaptatiepaden. De betrokkenen kijken ernaar uit om die uitdaging aan te gaan.
Wil je meer lezen over de Make-atons? Bekijk de algemene terugblik op de derde Make-aton of lees de ervaringen van projectleider Chantal Oudkerk Pool.
