Make-atons voor de nieuwe Nationale Klimaatadaptiestrategie
Om te zorgen dat Nederland zo goed mogelijk is voorbereid op het veranderende klimaat, coördineert het ministerie van IenW de herziening van de Nationale klimaatadaptatiestrategie (NAS). In opdracht van het ministerie heeft het KIN de Make-atons ontwikkeld: een nieuwe methode om met een brede groep experts in zeer korte tijd adaptatiepaden te ontwikkelen voor een klimaatbestendig Nederland.
Binnen de rijksbrede Nationale Klimaatadaptiestrategie (NAS) zijn er 15 opgaven gedefinieerd, waarvan er nu voor 5 van de opgaven adaptiepaden worden uitgewerkt: wateroverlast, gezondheid, cultureel erfgoed, vaarwegen en infrastructuur. Waar deze adaptiepaden doorgaans individueel worden verkend, wilden wij juist een methode voor alle onderwerpen en dezelfde uitgangspunten gebruiken.
Make + Hackaton = Make-aton
Make-atons zijn intensieve pressure-cooker dagen bestaande uit verschillende sprints, waarin beleidsmakers, wetenschappers en experts samenwerken om adaptatiepaden te ontwikkelen. Deze adaptiepaden zijn visualisaties van verschillende (beleids)maatregelen die cruciaal zijn voor een klimaatbestendig Nederland. Door de diversiteit aan deelnemers en de creatieve werkwijze van de Make-atons, ontstaat een breed gedragen aanpak die in de nieuwe NAS gebruikt kan worden.
Make-aton 1: mogelijke en wenselijke toekomsten
De eerste Make-aton, gehouden op 30 mei 2024, bracht ongeveer 30 experts en beleidsmakers samen om methodes te ontwikkelen voor de nieuwe Nationale Klimaatadaptatiestrategie (NAS). Deelnemers, waaronder experts in methodologie en beleidsmakers van verschillende ministeries, onderzochten verschillende benaderingen om effectieve en overzichtelijke adaptatiepaden te formuleren. Ze splitsten zich op in drie groepen om te werken aan thema’s zoals toekomstbeelden, het positioneren van mijlpalen, en het waarborgen van samenhang tussen verschillende adaptatiepaden.
Hoogtepunten
Hoogtepunten van de dag waren de interactieve sprints waarin experts en beleidsmakers hun inzichten deelden en kruisbestuiving tussen de verschillende disciplines plaatsvond. De beleidsmakers gaven waardevolle feedback over de praktische toepasbaarheid van de methodes, terwijl de methode-experts hun kennis inzetten om een robuust stappenplan te creëren.
Uitkomsten
Aan het einde van de dag kwamen de deelnemers samen om een gezamenlijke methode te formuleren en een plan voor de volgende Make-atons op te stellen. Er werd een eerste stap gezet naar een gemeenschappelijk begrip van terminologie en processen, essentieel voor de verdere ontwikkeling van de adaptatiepaden.
Make-aton 2: uitwerken van de maatregelen
De tweede Make-aton vond plaats op 26 juni 2024 in het inspirerende Cobra Museum in Amstelveen, waar zo’n zeventig beleidsmakers, wetenschappers en adviseurs samenkwamen. Na een creatieve start onder leiding van Tamara Witschge, waarbij deelnemers symbolische tekeningen maakten voor transities, ging de groep aan de slag met het uitwerken van maatregelen voor zowel de korte, middellange als lange termijn. Door te werken vanuit verschillende toekomstscenario’s en de scenario’s van het PBL als uitgangspunt te nemen, ontstonden er boeiende inzichten over risico’s en kansen in de klimaatadaptatie van Nederland.
Hoogtepunten
De dag werd gekenmerkt door een energieke samenwerking en creatieve oplossingen. Tijdens de drie intensieve sprints werden de eerste transitiepaden verkend en geanalyseerd, waarbij een kruisbestuiving van ideeën plaatsvond tussen de deelnemers. Het Cobra Museum bood een inspirerende omgeving die de creativiteit bevorderde. Na een dag vol pitches, post-its en zelfs een ijsje, eindigde de bijeenkomst met plenaire terugkoppelingen en visualisaties door artiest Edwin Stoop. De positieve sfeer en toewijding van de deelnemers bleven tot het einde voelbaar.
Zomerwerk kernteam en opgavetrekkers
In de zomer van 2024 heeft een klein kernteam, samen met de opgavetrekkers, de resultaten van de tweede Make-aton verder uitgewerkt. Ze werkten aan de adaptatiepaden voor vijf thema’s: wateroverlast, gezondheid, cultureel erfgoed, personen/goedereninfrastructuur en energie-, ICT- en vitale infrastructuur. Het kernteam, waaronder vooraanstaande experts als Marjolijn Haasnoot en Robbert Biesbroek, heeft de methodologie verfijnd en de input van de experts gevalideerd. Deze voorbereidingen waren cruciaal om tijdens de derde Make-aton diepgaander te kunnen werken aan de verbanden tussen de verschillende thema’s en om de betrokkenheid van extra experts te vergroten.
Make-aton 3: analyse onderlinge relaties
De derde Make-aton, gehouden op 17 oktober 2024, bracht 60 experts en beleidsmakers samen om de onderlinge relaties tussen de adaptatiepaden te onderzoeken. De dag begon met een terugkoppeling van de eerder uitgewerkte paden, waarna de deelnemers in drie sprints werkten aan het analyseren van hoe maatregelen elkaar kunnen versterken of juist belemmeren.
De focus lag op de interactie tussen de thema’s, zoals de kruisbestuiving tussen waterbeheer en infrastructuur, waarbij complexiteit en synergiën naar voren kwamen. De betrokkenheid en samenwerking waren groot, met waardevolle input van experts. Een belangrijk inzicht was dat, hoewel er al veel vooruitgang is geboekt, verdere verdieping noodzakelijk is om de adaptatiepaden consistent en toepasbaar te maken.
Next steps: verdieping en validatie
In het restant van 2024 en 2025 richten de vervolgstappen zich op verdere verfijning en validatie van de adaptatiepaden. Beleidsmakers, nutsbedrijven, netbeheerders en andere belangrijke stakeholders zullen nauw worden betrokken om de maatregelen te toetsen op haalbaarheid en effectiviteit. De paden vormen al een sterke basis, maar blijven in ontwikkeling om ervoor te zorgen dat ze breed inzetbaar zijn binnen de nieuwe NAS. De focus ligt op het verder uitwerken van de verbanden tussen de verschillende thema’s en het integreren van aanvullende expertise. Bovendien wordt er gewerkt aan het ontwikkelen van concrete, meetbare maatregelen die in de praktijk toepasbaar zijn. Het kernteam blijft zorg dragen voor een gedegen wetenschappelijke onderbouwing van de adaptiepaden, zodat deze in 2026 kunnen worden opgenomen in de NAS.
De laatste Make-aton: Een dag vol waardevolle interactie
Op donderdag 20 maart vond de laatste Make-aton plaats in het kader van de Nationale Klimaatadaptatiestrategie (NAS ‘26), bij Kanaal30 in Utrecht. Ruim 100 deelnemers uit wetenschap, praktijk en beleid doken in de eerder uitgewerkte adaptiepaden voor de opgaven waterkwaliteit, landbouw, natuur, seveso-inrichtingen, nieuwbouw, klimaatbestendig wonen, gezondheid en werklandschappen.
De tweede ronde Make-atons is van start!
Op 22 januari organiseerden het KIN in samenwerking met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) als coördinerend ministerie opnieuw een Make-aton voor de herziening van de Nationale Klimaatadaptatiestrategie (NAS ‘26). Daarmee willen we in korte tijd stappen maken in de ontwikkeling van adaptatiepaden (visualisatie van verschillende (beleids)maatregelen in de tijd) als input voor de NAS.
Terugblik op de derde Make-aton: De blik van het kernteam en de opgavetrekkers
De derde en laatste Make-aton van dit jaar heeft plaatsgevonden, en dit keer werpen we een blik op het proces door de ogen van de opgavetrekkers en het kernteam. In deze blog reflecteren zij op hun ervaringen, de uitdagingen en de hoogtepunten van het proces.
