Pact kickoff 18 april 2024

We kijken terug op een mooie dag vol nieuwe connecties, kennis, inspiratie en natuurlijk motivatie om aan de slag te gaan voor onze missie: het versnellen van de transitie naar een klimaatneutrale en klimaatbestendige wereld.

Op deze pagina delen we de relevante resources en informatie, maar nodigen we je ook van harte uit om de logische volgende stap te nemen: om lid te worden van het KIN Pact. Toch nog even wat meer lezen? Lees hier meer over het Pact of bekijk hier het Pact strategiedocument.

Foto's

Laatste update: 9 mei 2024

30 foto’s zijn in hetzelfde onderstaand mapje gepubliceerd en mogen gedeeld worden. Hierbij wordt de vermelding van fotografe Jasmijn de Lange erg op prijs gesteld.

De foto’s zijn beschermd met een wachtwoord om de privacy van de aanwezigen te garanderen. Alle aanwezigen hebben dit wachtwoord per mail ontvangen. Heb je de foto’s ergens voor nodig maar heb je het wachtwoord niet ontvangen of ben je het kwijt? Stuur dan een mailtje aan ons.

Tafelvoorzitters

Anna Hiemstra (Planetary health)
Manon Veldhoven (Transdisciplinair handelen in transities)
Reint Jan Renes (Educatie en onderwijs)
Wouter Verduyn (Granulaire energienetwerken)
Jeike Wallenga (Methodes voor systeemtransitie)
Lorenzo Squintani (Burgersamenspraak)
Jelle Stronks (Science-Policy Interface)
Jeroen Rijke (Water-Bodem-Netwerk sturend) [Professor (lector) Sustainable River Management]

Wegwijzer voor het werken aan transities

Tijdens de thematafels bij de launch werden de onderwerpen ‘transitie’, ‘circulaire economie’ en ‘praktische handvatten’ vaak genoemd. Deze onderwerpen komen mooi samen in een wegwijzer die Het Groene Brein recent publiceerde.

De handleiding combineert diverse transitietheorieën en is opgebouwd aan de hand van acht vragen. Door deze te beantwoorden evalueert men het transitieproces en ontstaan er stappen die een organisatie kan nemen om hun transitie verder te brengen. De handleiding is geschreven in samenwerking met wetenschappers van verschillende universiteiten.

Aanmelden

Officieel lid worden? Super! Dit doe je door ondertekening van de KIN kernwaarden en het opstellen van een pledge waarin je jouw bijdrage aan het Pact omschrijft. Vul eerst het inschrijfformulier in en dan komen wij bij je terug.

Concrete terugkoppelingen en verslagen thematafels

Laatste update: 9 mei 2024

Bij de Pact lancering 18 april 2024 werden inhoudelijke discussies gevoerd op thema’s. De thema’s zijn lopende en mogelijke initiatieven die we binnen KIN Pact willen oppakken. Deelnemers van KIN Pact kunnen deelnemen aan thematische werkgroepen.

Voorgestelde VERVOLG werkwijze werkgroepen:

Uitvraag KIN team onder Pact deelnemers: wie heeft interesse en expertise om deel te nemen?
Eerste bijeenkomst: scoping. Wat is de vraag, wie moeten er aan tafel zitten, welke ‘output’ is gewenst (activiteit, kennisproduct), wat kunnen deelnemers halen en brengen?
Vervolgbijeenkomsten worden gepland

De tafeldiscussies van de lancering zijn zowel om elkaar in dit netwerk te leren kennen, als oriënteren op soorten thema’s en KIN input te geven met welke thema’s aan de slag te gaan. Ter naslag volgen hier de highlights van de tafeldiscussies.

Thema: Planetary Health

Planetary Health gaat over het perspectief dat gezondheid van mens en leefomgeving samengaan. Naar aanleiding van het KNAW rapport op dit thema zijn er twee denkrichtingen, namelijk de noodzaak van verduurzaming van de gezondheidssector zelf en gezondheid integraal in beleid opnemen. Deze laatste opgave betreft een systeem transitie waar KIN mogelijk een rol kan spelen. Discussie werd gevoerd op welke lopende initiatieven er zijn, welke actoren, welke knelpunten er zijn en mogelijke acties.

Belangrijke discussiepunten:

Betrekken van bestaande denkwijzen, kennis, ervaring en connecties.
Stimuleren van netwerken en samenwerking.
Definiëren van Planetary Health en verbinden van meerdere perspectieven.
Identificeren van barrières om Planetary Health integraal aan te pakken.
Focus bepalen op thema’s waar opgaven en perspectieven te combineren zijn.

Voorstel voor acties aan het KIN:

Stimuleren van netwerken en samenwerking.
Definiëren van Planetary Health.
Verbinden van meerdere perspectieven.
Focus bepalen op relevante thema’s.

Aanwezigen: Florijn Dekkers, UMCU, Green Labs, Joost van der Ree, RIVM, programmamanager klimaat, Joseline Houwmen, Radboud Nijmegen, Marc Davidson, Radboud, hoogleraar ethiek, Anneke Hiemstra, Pharos, Frank Pierik (ZonMW)

Thema: Transdisciplinair werken voor Transities

Het Groene Brein en Het KIN hebben de handen in een geslagen voor het opzetten van een community of practice (CoP) op Transdisciplinair werken voor Transities. Het Groene Brein heeft onlangs een praktijkgids uitgebracht voor transdisciplinair werken; het KIN wil graag transcidisciplinair werken stimuleren om transities rondom klimaat te versnellen.

1) Wat wil je halen uit de Community of Practice?

NETWERKEN
- Nieuwe contacten en netwerkmogelijkheden.
KENNIS en INZICHT
- Verbrede horizon en perspectief
- Uitwisseling van praktische werkvormen
- Erkenning van de waarden van transdisciplinair werken
- Versnellen en versterken van onze eigen agenda
HOE
- Lees- en reflectiegroepen met ervaringsdeskundigen en transdisciplinaire experts
- Verzamelen en delen van succesvoorbeelden en cases
- Organisatie van conferenties over transdisciplinair werken
- Ondersteuning en financiering voor workshops (door en voor leden)
- Structuur en onderhoud van activiteiten
- Mentorprogramma’s

2) Wat gaat de Community of Practice brengen?

NETWERKEN
- Uitwisseling en samenwerking met andere organisaties zoals CS NL, Impactallianties, NEWS, lectorennetwerken en MBO’s practoraten.
- Verbondenheid met private partijen
- Samenwerking Global Transdisciplinary Alliance
KENNIS en INZICHT
- Kaders rondom ethiek, adressering van machtsverhoudingen.
- Duidelijke kaders voor transdisciplinair werken.
- Verkenning van hoe transdisciplinair werken de transitie kan versnellen.
- Onderzoek naar culturele overwegingen en best practice
HOE
- Bijeenkomsten, netwerkmogelijkheden, van nationale congressen en symposia
- Experimenteerruimte, inclusief het delen van mislukkingen in een veilige omgeving
- Trainingen, methodieken en tools voor transdisciplinair werken

Manon van Veldhoven, Cheryl de Boer Universiteit Twente, Katja Kwastek Vrije Universiteit Amsterdam, Anouk de Plaa Wageningen Universiteit, Paquita Perez, Open Universiteit, Marc Dijk Maastricht Universiteit, Laurens Hessels Rathenau Instituut, Dat Nguyen NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, Ineke Malsch Duuuzaam Utrecht 2030 / Ethicschool, David van Rossem, Klimaatgesprekken, Vylon Ooms Verbond van Verzekeraars

Thema: Educatie en Onderwijs

Belangrijke discussiepunten:

Betrekken van bestaande denkwijzen, kennis, ervaring en connecties.
Stimuleren van netwerken en samenwerking.
Definiëren van Planetary Health en verbinden van meerdere perspectieven.
Identificeren van barrières om Planetary Health integraal aan te pakken.
Focus bepalen op thema’s waar opgaven en perspectieven te combineren zijn.

Voorstel voor acties aan het KIN:

Stimuleren van netwerken en samenwerking.
Definiëren van Planetary Health.
Verbinden van meerdere perspectieven.
Focus bepalen op relevante thema’s.

Thema: Granulaire (energie)systemen - van centraal naar decentraal

Uitgangspunt van discussie was vraagstelling onder welke voorwaarden de transitie van een centraal naar een gedecentraliseerd systeem nodig en mogelijk is.

Hypothese:
- Een granulair energiesysteem is robuuster en sneller op te schalen dan een centraal systeem.
- De innovatie kan sneller verlopen en er kan gemakkelijker worden bijgestuurd.
Suggesties en aandachtspunten:
- Rechtvaardigheid in de transitie om sociale ongelijkheid te voorkomen.
- Denk vanuit een innovatiecurve, met kleine stappen en experimenteren.
- Financiering en verzekering: begin klein en maak de risico’s beheersbaar.
- Big data als enabler voor de energietransitie.
- Institutionele uitdagingen zoals trage regelgeving en vergunningverlening.
- Belang van vakmanschap, met name vanuit het MBO.
De ‘Ask’ aan het KIN:
- Aandacht voor de sociale aspecten van de transitie.
- Machtsvrije dialoog voeren en individuele burgers betrekken.
- Innovatie stimuleren en ruimte geven voor experimenten.

Thema: Methodes voor systeemtransities

Aan de hand van de Leverage Points (1) van Donella Meadows ging het gesprek over welke aspecten impactvolle hefbomen zijn en welke aspecten minder impact resulteren.

De meest krachtige hefboompunten uit het gesprek waren in lijn met die van Meadows. Dit zijn

The power to transcend paradigms > m.a.w. hoe kunnen we krachten organiseren om paradigma’s te overstijgen of wie/wat heeft deze kracht al en hoe kunnen we die ten goede inzetten.
The mindset or paradigm out of which the system — its goals, structure, rules, delays, parameters — arises. > m.a.w. hoe herkennen we de mindset (Morele Ambitie, Innerlijk Kompas, IDG’s) en paradigma’s die ten grondslag liggen het ontstaan van het systeem (doelen, structuur, regels, vertragingen, parameters) en hoe veranderen we die?

OPROEP aan KIN

Geef paradigma-shifts, systemisch denken en groot denken een prominente plek!

Sluit aan bij bestaande bewegingen, o.a.

Earth4All (2) is een internationaal initiatief om noodzakelijke systeemverandering te versnellen op basis van system dynamics
Bevat systeemmethodieken en systeemmodellen, wordt oa. door de TU Delft in een programma over Klimaatverandering en mobiliteit
LLKS (Landelijke Lectorenplatform Klimaatverandering en Systeemtransities) werkt aan inventarisatie van systeemveranderingsmethodieken. De inzichten uit deze workshop worden daarin meegenomen en de deelnemers wordt gevraagd mee te denken/lezen bij de totstandkoming van de whitepaper.
Link deze aan (bestaande) Transitieaanpakken (o.a. 3).

https://donellameadows.org/archives/leverage-points-places-to-intervene-in-a-system/
Earth4All.life (pdf van het boek) https://eartharxiv.org/repository/view/5111/
https://www.sociaalcirculair.nl/publicatie-artikel/transitiewetenschap-als-veranderaanpak-steeds-meer-weerklank/

Thema: Burgersamenspraak

Uitdagingen in de praktijk:
- Beperkingen zoals tijd, mankracht, geld en expertise leiden tot fouten.
- Gemeenten plannen vaak top-down, wat leidt tot voorstellen waar buurten niet op zitten te wachten.
Lacunes in kennis over burgersamenwerking:
- Gebrek aan methoden om burgersamenwerking effectief te organiseren.
- Onvoldoende onderzoek naar het beter laten samenwerken van top-down beleidsopgaven en bottom-up burgerinitiatieven.
- Tekort aan kennis over het betrekken van moeilijk te bereiken groepen, zoals klimaatsceptici.
Belang van het betrekken van verschillende partijen, oa:
- Opbouwwerkers; Wijkmanagers; Religieuze instellingen; Lokale verenigingen; Scholen
Concrete acties voorgesteld:
- Organiseren van ontmoetingsmomenten specifiek over burgersamenwerking.
- Ondersteunen van vergelijkende studies over burgersamenwerking.
- Ontwikkelen van een landelijk kennisplatform over burgersamenwerking.
- Stimuleren van internationale samenwerking en onderwijsinitiatieven op het gebied van burgersamenwerking.
- Lobbyen voor meer actieonderzoek bij subsidieverstrekkers

Thema: Science Policy Interface

Science policy interface gaat over de vraag hoe we kennis beter kunnen inzetten voor evidence-based policy, met in het bijzonder in vraagstukken rondom klimaattransities. Gedebatteerd werd rondom de vraag hoe KIN Pact hieraan kan bijdragen.

KIN Pact is centraal in twee functies: namelijk 1) Doorbouwen 2) Verbinden.

1) Er zijn al gevormde connecties, ‘paadjes’ die beleidsmedewerkers en kenniswerkers verbinden

Deze zijn al waardevol
Advies is om deze kennispaden te VERBREDEN, hier kan het KIN een rol bij spelen.
De connecties kunnen nog meer strategisch georganiseerd worden.

2) Benut bestaande denkwijzen/ kennis/ ervaring en connecties

Bouw hierop ook door!

3) Faciliteiten voor beantwoorden van vragen waar snel antwoord op nodig is

Ook hier zijn al initiatieven op, maar dit kan verder uitgebreid.
Betrek een bredere groep aan partner

4) Vanaf de start van beleidsinitiatieven en kennisinitiatieven (zoals een strategische kennisagenda, calls) ‘iedereen’ betrekken

Niet alleen onderzoekers (inclusief lectoren en practoren) en beleidsmakers, maar ook burgers, , ngo’s etc
Maak doorwerking van de kennis vanaf het begin een onderdeel van het werk.

5) Strategische kennisopbouw

Ad hoc is goed, maar niet alléén ad hoc
Breder betrokkenheid van instellingen.

6) Bewust zijn van (elkaars) waarden

Waarden expliciet maken
Niet depolitiseren

Discussie werd gevoerd met aanwezigen, vertegenwoordiging vanuit ministeries (EZK, I&W en OCW) , NWO, NWO-NWA, RVO, WKR Rathenau Instituut, Rijkskennisinstellingen en de planbureaus. Kanttekening: geen universiteiten vertegenwoordigd.

Thema: Water-Bodem-Netwerk sturend

Hoe werken we Water-Bodem sturend? En weten we al voldoende wat Water Bodem sturend werken betekent (met name in verschillende regio’s)?
Op welk niveau wil je het systeem bekijken? Bekijk je wat Nederland nodig heeft (in termen van productie) of zie je Nederland als een vruchtbare delta voor de wereld?
Hoe werkt het systeem samen? Wat is de rol van publiek vs. rol van privaat? Hoe spreek je dezelfde taal?
Cultuurverandering voor de hele samenleving. Bewustwording. Rechtvaardigheid. Hoe kan je draagvlak en bewustzijn creëren?
Koppelen van kansen; integraliteit.
Langetermijn perspectief.
Kansen voor KIN: Creëren 10 jaren ‘paraplu’ -> lange termijn besliskader mogelijk maken
Kansen voor KIN: Campagne bewustwording voor burgers, bedrijven en beslissers (+ inhoudelijke cursus)

Heleen de Coninck

Heleen de Coninck is one of the two Dutch participants in the scoping session for the IPCC Special Report on Climate Change and Cities. She is professor in system transitions, innovation and climate change at both Eindhoven Technical University and Radboud University. Heleen was a coordinating lead author in the IPCC Special Report on Global Warming of 1.5°C (2018) as well as the mitigation part of the AR6 (2022). She is also the vice-chair of the Netherlands Scientific Climate Council, which advises the Dutch government on climate policy.

Anne-Marie Hitipeuw

Anne-Marie Hitipeuw is one of the two Dutch participants the scoping session for the IPCC Special Report on Climate Change and Cities. She is the senior policy advisor on knowledge for climate adaptation at the Dutch Ministry of Infrastructure and Water Management, where she is responsible for developing policy on flooding and monitoring climate adaptation. Before she joined the Ministry, Anne-Marie was The Hague’s chief resilience officer, responsible for delivering The Hague’s Resilience Strategy.

Bart van den Hurk

Bart van den Hurk is co-chair of the IPCC working group II: Impacts, Adaptation and Vulnerability for the 7th IPCC assessment report, and previous co-author of the 6th IPCC assessment report. He is an expert on weather- and climate modelling, with a long career at the Royal Dutch Metereological Institute (KNMI). Bart is also the current scientific director of Deltares.

Andy van den Dobbelsteen

Andy van den Dobbelsteen is professor of Climate Design & Sustainability at Delft Technical University. His work focuses on the development of sustainable building and sustainable energy systems. He has worked with many local governments and heritage institutions on sustainability and climate adaptation projects.

Leo Meyer

Leo Meyer is the former deputy head of the Dutch Ministry of environmental affairs (VROM). He has had a longstanding involvement with the IPCC, and was co-author as well as the head of the technical support unit for the 2015 IPCC synthesis report on climate change, 5th assessment. He currently works as a freelance consultant on climate policy with Climate Contact-Consultancy, and is a guest lecturer at the Earth sciences department at Utrecht University.

Esther van Rijswijk

Esther van Rijswijk will lead the discussions throughout the day. Esther is a moderator with an impressive record of moderating debates on a great variety of societal issues, and with many different organizations. She has a background in economics and has formerly worked as correspondent for Elsevier and RTL.

Michiel van den Hout

Michiel van den Hout is the first and current director of the Climate Research Initiative Netherlands (KIN). Originally a physicist, he has worked for several companies and subsequently in the field of science-funding and policy and as head of strategy at NWO-I, the institute organization of NWO, from whence Michiel has been involved in the founding of the KIN. Michiel will briefly introduce the KIN and its ambitions at the start of the day.